در این مقاله می خواهیم انواع بیمه های دریایی را بررسی کنیم و اینکه سفر و حمل و نقل دریایی همیشه با خطرات منحصربفرد خود رو به رو است. وقتیکه کشتی همراه با محمولهای بزرگ روی آب حرکت میکند توانایی کنترل و محافظت از کشتی و همچنین بار کشتی به حداقل خود میرسد. به همین دلیل شرکتهای بیمه انواع بیمه دریایی را برای مشتریان خود در نظر خواهند گرفت و خسارات و اتفاقات غیرقابل پیشبینی در حمل و نقل دریایی را پوشش دادهاند.
معمولا شرکتهای بیمهای که در ایران فعالیت میکنند شرایط و ویژگیهای بیمه دریایی خود را بر اساس بیمه نامههای انستیتوی شرکتهای بیمه لندن تنظیم و ارائه میکنند. به همین دلیل چنین بیمههایی را از معتبرترین بیمههای دنیا میتوان به شمار آورد. در ادامه مطلب شما را با انواع بیمه دریایی، مزایا و شرایط استفاده از آنها آشنا خواهیم کرد.
بیمه حمل و نقل دریایی چیست؟
نکته مهمی که باید درنظر گرفت، نقش واردات و صادرات در تحکیم پایههای اقتصادی کشور است که نمیتوان نادیده گرفت. به همین دلیل باید ضمانتی وجود داشته باشد که در صورت وارد شدن خسارت به محمولههای بزرگ کالا در طی جابهجایی به صورت زمینی، هوایی و دریایی، بتوان آن را به شکلی قانونی پیگیری و جبران کرد.
در قرارداد بیمه دریایی که بین شرکت بیمه و مشتری بسته میشود شرکت بیمه متعهد میشود خساراتی که به کالای بیمه شده در طی حمل محموله یا وقوع حادثهای روی آب وارد شده است را جبران و پرداخت نماید. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که این بیمه تنها مربوط به کالایی است که به دلیل وارد شدن آسیب به وسیله نقلیه یا بروز حادثهای آسیب دیده است و شامل موارد دیگر نخواهد شد. شرایط چنین بیمههایی براساس اصول و مقررات بازارهای بیمه به صورت جهانی درآمده است تا انجام مبادلات اتکایی هم در این زمینه تسهیل شده باشد.
فرانشیز در بیمه
قبل از آن که با انواع بیمه دریایی آشنا شویم باید معنی کلمه رایج فرانشیز در صنعت بیمه را درک کنیم. فرانشیز به معنای مبلغ مشخص شدهای از خسارت است که در طی قرارداد شرکت بیمه از پرداخت آن معاف خواهد بود. در واقع فرانشیز محدوده مبلغ پرداختی شرکت بیمه به بیمهگذار را در قرارداد مشخص میکند.
بیمه دریایی از بین رفتن تمام کالا
بیمه دریایی از بین رفتن تمام کالا یکی از مهمترین بیمههای دریایی است که در طی آن بیمه گر متعهد میشود در صورت نابودی محموله، خسارت آن را جبران کند. این بیمه فقط برای اقلام خاصی مثل سیمان و غلات که به صورت فلهای مبادله میشوند کاربرد دارد. چنین بیمهای تنها شامل شرایطی میشود که بار به طور کامل نابود شود و اگر قسمتی از محموله سالم بماند نمیتوانید از این بیمه استفاده کنید. این بیمه را با نام بیمه تشریفاتی نیز میشناسند و در مدت زمان کوتاهی به عنوان بیمه گمرکی به دلیل تحت پوشش قرار گرفتن کالاهای صادراتی نیز نامیده میشد.
یکی از مهمترین نکاتی که برای استفاده از این بیمه باید در نظر بگیرید این است که نحوه نابودی کالا به چه صورت است. اگر بار بیمه شده به دلیل بروز حوادث، ارزش خود را به طور کامل از دست بدهد یا دچار تغییر ماهیت شود به این حالت از بین رفتن فرضی محموله گفته میشود. برای مثال اگر بار ذرت باشد و با خیس شدن در آب دیگر قابل استفاده نباشد صاحب بار از این بیمه میتواند استفاده کند. در صورتی که بار به طور کامل در اثر حوادثی مثل آتشسوزی یا واژگونی در دریا به طور کامل نابود شود آن را از بین رفتن کامل کالا میگویند و بیمه کننده باید خسارتهای مربوط به آن را پرداخت کند.
بیمه نامه دریایی F.P.A
در بیمه نامه F.P.A علاوه بر سه شرط اصلی بیمه نامه شرایط دیگری نیز برای بیمه شونده در نظر گرفته شده است. در این نوع بیمه تعهدات شرکت بیمه را میتوان کاهش یا افزایش داد و حتی خسارات جزئی را از شرایط پرداخت شرکت بیمه حذف کرد. در بیمه باربری و بیمه حمل و نقل دریایی میتوان محموله را از زمان خروج کالا از انبار در محل بارگیری براساس شرایط ذکر شده تا زمان تخلیه بار در مقصد بیمه کرد و در صورت بروز حادثه، خسارت وارد شده را از شرکت بیمه دریافت کرد.
نکته دیگری که باید به آن دقت کنید تعهدات کارفرما است. در چنین بیمهای کارفرما تنها در مقابل خسارات بزرگ متعهد به پرداخت میشود و برای خسارات کوچک، مبلغی را پرداخت نخواهد کرد.
بیمه نامه دریایی W.A
بیمه نامه W.A نسبت به F.P.A جامعتر است و طی آن شرکت بیمه متعهد میشود که علاوهبر خسارات عمومی بعضی از خسارات خصوصی را هم پرداخت کند. در چنین بیمهای مبلغ خسارت وارد شده به محموله باید از فرانشیز تعیین شده در قرارداد بیشتر باشد. در بیمه W.A تنها در صورتی میتوان از خسارات جزئی مانند شکست، خسارت دریافت کرد که بیمهگذار مبلغ بیشتری را برای آنها پرداخت و آنها را در متن قرارداد ذکر کند. این بیمه نسبت بیمههایی مثل بیمه اتومبیل، شخص ثالث، کشتی و غیره با جزییات حقوقی و مالی زیادی همراه است به همین دلیل بهتر است برای بستن قرارداد آنها با دقت بیشتری عمل کنید.
لازم به ذکر است که فقط خطرات و خساراتی که جنبه اتفاقی و غیرقابل پیشبینی دارند، تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی خواهند بود و خساراتی که ناشی از فرسودگی طبیعی وسیله حمل و نقل یا کالا و حتی عیب ذاتی کالا مثل کرم خوردگی خشکبار و زنگ زدگی تیرآهن باشد، مشمول پوشش بیمه نمیشوند؛ بنابراین خسارات وارده را میتوان به دو دسته مجزا تقسیم بندی کرد:
- خسارات عمدی که امکان دارد از روی حسن نیت و به منظور حفظ سلامت کشتی و جلوگیری از غرق شدن آن اتفاق افتاده باشد. مانند ریختن کالا درون دریا به جهت سبک کردن وزن کشتی در مواقع طوفانی که در این صورت، شرایط بر اساس مقررات Average GeneraIمشخص خواهد شد.
- خسارات غیرعمدی که در اثر حوادث اتفاقی و غیرقابل پیش بینی به وجود بیایند
- خسارات حاصل از دریا: این خسارات شامل کلیه خطراتی هستند که در اثر سفر دریایی به وجود میآیند مثل تصادم کشتی با کشتی دیگر، به گل نشستن و یا غرق شدن وسیله نقلیه
- آتش سوزی در دریا که ممکن است کشتی یا کالا به صورت اتفاقی دچار آتشسوزی شوند و یا کالا هنگام تلاش برای خاموش کردن آتش، دچار آبدیدگی شود
- احتراق کالاهای محترقه یا خطرات ناشی از دزدان دریائی
جمع بندی
همانطور که اشاره کردیم، بیمه حمل و نقل دریایی در گذشته، صرفا به جهت جبران خسارت کالا در برابر عوامل همچون آتشسوزی و حمله دزدان دریایی صورت میگرفت. اما در سالیان اخیر، این موضوع حرفهایتر شده و موارد بیشتری را پوشش میدهد. طی قراردادی که بین بیمهگر و بیمهگذار منعقد میشود، تعهدات هر یک از طرفین مشخص شده و بر اساس شرایط توافق شده عمل میشود. بیمهنامهها انواع مختلفی که دارند که شکل تعهدات در آنها با یکدیگر متفاوت است. این بیمهنامهها شامل از بین رفتن کامل کالا، F.P.A و W.A هستند.
در واقع هر نوع خسارتی نباید توسط شخص بیمهگر جبران شود و شرایط متفاوتی در خصوص آن وجود دارد. این قوانین بینالمللی هستند و در تمام کشورها به آن عمل میشود. به عنوان مثال جبران خسارت ناشی از عیب ذاتی کالا، سوء نیت عمدی بیمهگذار یا نمایندگانش، تاخیر در تحویل و دریافت کالا، جانوران موذی یا مواردی همچون تبخیر مایعات بر عهده بیمهگر نخواهد بود.
در آخر لازم به ذکر است که کارشناسان شرکت فرتاک دریای آرام شما را در این امر راهنمایی خواهند کرد.
